11.4. PhÐp thö ®é hoµ tan cña
viªn nÐn vµ viªn nang
PhÐp thö nµy x¸c ®Þnh tû lÖ hßa tan ho¹t
chÊt cña c¸c d¹ng thuèc r¾n ph©n liÒu (viªn nÐn vµ viªn nang) trong nh÷ng ®iÒu
kiÖn chØ ®Þnh.
ViÖc chän thiÕt bÞ thö dùa vµo c¸c tÝnh
chÊt ho¸ lý cña d¹ng bµo chÕ. NÕu kh«ng cã chØ dÉn kh¸c trong chuyªn luËn riªng,
sö dông thiÕt bÞ kiÓu giá quay. TÊt c¶ c¸c bé phËn cña thiÕt bÞ cã thÓ tiÕp xóc
víi chÕ phÈm thö hoÆc m«i trêng hoµ tan ph¶i tr¬ vÒ mÆt ho¸ häc vµ kh«ng ®îc
hÊp thô, ph¶n øng hoÆc g©y ¶nh hëng tíi chÕ phÈm thö. TÊt c¶ c¸c bé phËn kim
lo¹i cña thiÕt bÞ cã thÓ tiÕp xóc víi chÕ phÈm hoÆc m«i trêng hoµ tan ph¶i
®îc lµm b»ng thÐp kh«ng gØ thÝch hîp, hoÆc ®îc phñ b»ng vËt liÖu thÝch hîp,
®Ó kh«ng ph¶n øng hay g©y trë ng¹i cho chÕ phÈm thö hoÆc m«i trêng hoµ tan.
Ngoµi bé phËn quay hay hÖ thèng dßng ch¶y
qua, kh«ng mét bé phËn nµo cña thiÕt bÞ, kÓ c¶ m«i trêng ®Æt thiÕt bÞ, ®îc
phÐp g©y ra chuyÓn ®éng, dao ®éng hoÆc rung ®éng ®¸ng kÓ.
Nªn dïng lo¹i thiÕt bÞ
quan s¸t ®îc chÕ phÈm thö vµ bé phËn
khuÊy trong suèt qu¸ tr×nh thö.
M«i trêng hoµ tan ®îc chØ dÉn trong
chuyªn luËn riªng. NÕu lµ dung dÞch ®Öm, ®iÒu chØnh sao cho pH kh«ng lÖch qu¸
0,05 so víi pH ®îc chØ ®Þnh trong chuyªn luËn riªng. M«i trêng hoµ tan ®îc
lo¹i khÝ tríc khi thö.
KÝch thíc vµ dung sai cña c¸c thiÕt bÞ
®îc m« t¶ trong c¸c h×nh 11.4.1a - d vµ 11.4.2a - c.
H×nh 11.4.1(a-d): ThiÕt bÞ thö ®é hßa
tan cña viªn nÐn vµ viªn nang (kiÓu giá quay vµ kiÓu c¸nh khuÊy).
(KÝch thíc tÝnh
b»ng mm).
ThiÕt bÞ kiÓu giá quay
(a)
B×nh h×nh trô C b»ng thuû tinh borosilicat hoÆc chÊt liÖu trong suèt kh¸c thÝch
hîp, ®¸y h×nh b¸n cÇu, dung tÝch 1000 ml (h×nh 11.4.1a). MiÖng b×nh cã viÒn
réng, ®îc ®Ëy b»ng n¾p cã vµi lç víi mét lç n»m ë chÝnh gi÷a.
Hinh 11.4.2a Hinh 11.4.2b
(b)
§éng c¬ víi thiÕt bÞ ®iÒu tèc cã kh¶ n¨ng duy tr× tèc ®é quay cña giá trong
ph¹m vi ± 4% so víi tèc ®é
chØ ®Þnh trong chuyªn luËn riªng. §éng c¬ g¾n víi bé phËn khuÊy bao gåm trôc
quay A vµ giá h×nh trô B (h×nh 11.4.1b). Trôc kim lo¹i ph¶i quay nhÑ nhµng, kh«ng l¾c l. Giá bao gåm hai phÇn. PhÇn n¾p cã
mét lç tho¸t nhá, g¾n ®îc víi trôc quay. N¾p cã ba kÑp ®µn håi, hay
b»ng c¸ch thÝch hîp kh¸c, cho phÐp th¸o phÇn díi ra ®Ó cho chÕ phÈm thö vµo vµ
gi÷ ch¾c nã ®ång trôc víi trôc cña b×nh trong khi quay. PhÇn díi cã thÓ th¸o
ra lµ giá h×nh trô, ®îc lµm b»ng líi kim lo¹i víi ®êng kÝnh sîi 0,254 mm vµ
m¾t líi vu«ng c¹nh 0,381 mm, miÖng vµ ®¸y giá cã vßng kim lo¹i viÒn quanh. §Ó
sö dông trong m«i trêng acid, giá cã thÓ ®îc m¹ líp vµng 2,5 mm. Trong qu¸ tr×nh
thö, kho¶ng c¸ch tõ giá ®Õn ®¸y b×nh ®îc gi÷ trong kho¶ng 23 ®Õn 27 mm.
(c)
Nåi c¸ch thuû ®Ó duy tr× m«i trêng hoµ tan ë 36,5 - 37,5 oC.
ThiÕt bÞ kiÓu c¸nh khuÊy
Sö
dông thiÕt bÞ
ThiÕt bÞ kiÓu buång dßng ch¶y qua
B×nh
chøa m«i trêng hoµ tan (h×nh 11.4.2a)
B¬m
®Èy m«i trêng hoµ tan tõ díi lªn qua buång dßng ch¶y qua (h×nh 11.4.2a)
Buång
dßng ch¶y qua b»ng vËt liÖu trong suèt, l¾p th¼ng ®øng víi hÖ thèng läc ng¨n
c¸c tiÓu ph©n kh«ng hoµ tan (h×nh 11.4.2b vµ 11.4.2c).
Nåi
c¸ch thuû ®Ó duy tr× m«i trêng hoµ tan ë 36,5 - 37,5oC.
Ph¬ng ph¸p thö
Cho mét thÓ tÝch quy ®Þnh m«i trêng hoµ tan ®· ®uæi khÝ
vµo b×nh, lµm Êm ®Õn nhiÖt ®é 36,5 - 37,5 oC. NÕu kh«ng cã chØ dÉn
kh¸c, dïng mét viªn nÐn hay viªn nang.
Khi
sö dông thiÕt bÞ kiÓu giá quay, cho viªn nÐn hay viªn nang vµo giá kh«, h¹ giá
xuèng ®óng vÞ trÝ tríc khi quay. Trong trêng hîp dïng thiÕt bÞ kiÓu c¸nh
khuÊy, cho viªn nÐn hay viªn nang ch×m xuèng ®¸y b×nh tríc khi quay c¸nh
khuÊy. Cã thÓ dïng d©y xo¾n kim lo¹i hay thñy tinh gi÷ viªn thuèc n»m díi ®¸y
b×nh. Chó ý lo¹i bät khÝ khái bÒ mÆt viªn. Cho thiÕt bÞ vËn hµnh ngay lËp tøc
víi tèc ®é quay ®îc chØ dÉn trong chuyªn luËn riªng. NÕu dïng thiÕt bÞ kiÓu
dßng ch¶y qua, cho vµi viªn bi thuû tinh
®êng kÝnh 0,9 - 1,1 mm vµ mét viªn ®êng kÝnh 4,5 - 5,5 mm vµo ®¸y h×nh nãn ®Ó
b¶o vÖ miÖng èng dÉn dßng ch¶y vµo buång. §Æt viªn nÐn hay viªn nang vµo trong
hoÆc trªn líp bi thuû tinh, hay dïng bé phËn gi÷. L¾p ®Çu läc vµ g¾n c¸c phÇn
víi nhau b»ng kho¸ kÑp thÝch hîp. Lµm Êm m«i trêng hoµ tan ®Õn 36,5 - 37,5 oC
vµ dïng b¬m thÝch hîp ®Èy qua ®¸y buång ®Ó t¹o dßng ch¶y liªn tôc víi tèc ®é
quy ®Þnh (±
5%).
LÊy
mÉu thö sau 45 phót, hoÆc sau c¸c kho¶ng thêi gian ®· chØ ®Þnh, hay lÊy mÉu
liªn tôc. LÊy mÉu t¹i vÞ trÝ n»m gi÷a bÒ mÆt m«i trêng hoµ tan vµ n¾p giá hay
c¹nh trªn cña c¸nh khuÊy, c¸ch thµnh b×nh Ýt nhÊt 10 mm, hoÆc tõ m«i trêng
ch¶y liªn tôc sau buång dßng ch¶y qua. Ngo¹i trõ trêng hîp dßng liªn tôc víi
thiÕt bÞ kiÓu giá quay hay c¸nh khuÊy (khi
lîng chÊt láng lÊy ra quay trë l¹i b×nh thö) vµ lÊy mÉu mét lÇn, ph¶i thªm mét thÓ tÝch m«i trêng hoµ tan b»ng thÓ tÝch mÉu thö ®· lÊy hoÆc
dïng phÐp tÝnh hiÖu chØnh. Läc mÉu ë 36,5 - 37,5 oC vµ x¸c ®Þnh
lîng ho¹t chÊt ®îc hoµ tan b»ng ph¬ng ph¸p
chØ dÉn trong chuyªn luËn riªng. ThiÕt bÞ (giÊy) läc ph¶i tr¬, hÊp thô
kh«ng ®¸ng kÓ ho¹t chÊt trong mÉu, kh«ng chøa c¸c chÊt cã thÓ bÞ chiÕt ra bëi
m«i trêng hoµ tan g©y trë ng¹i cho qui tr×nh ph©n tÝch ®· chØ dÉn, vµ cã cì lç
xèp thÝch hîp.
LÆp
l¹i toµn bé thö nghiÖm trªn víi n¨m viªn kh¸c. Khi chØ ®Þnh dïng mét viªn cho
vµo thiÕt bÞ thö, nÕu kh«ng cã chØ dÉn kh¸c trong chuyªn luËn riªng, lîng ho¹t
chÊt ®îc hoµ tan cña mçi viªn trong sè s¸u viªn ®em thö kh«ng ®îc Ýt h¬n 70%
lîng ho¹t chÊt ghi trªn nh·n. NÕu cã mét viªn kh«ng ®¹t yªu cÇu, thö l¹i víi
s¸u viªn kh¸c vµ tÊt c¶ ®Òu ph¶i ®¹t.
Khi
chØ ®Þnh dïng hai hay nhiÒu viªn h¬n cho vµo thiÕt bÞ thö, tiÕn hµnh thö s¸u
lÇn liªn tiÕp. Trong mçi lÇn thö, nÕu kh«ng cã chØ dÉn kh¸c trong chuyªn luËn
riªng, lîng ho¹t chÊt ®îc hoµ tan tÝnh theo mçi viªn kh«ng ®îc Ýt h¬n 70%
lîng ho¹t chÊt ghi trªn nh·n. Kh«ng ®îc phÐp thö l¹i.
NÕu
vá nang c¶n trë viÖc ph©n tÝch, lÊy s¹ch bét thuèc cña Ýt nhÊt s¸u viªn nang vµ
hoµ tan vá nang rçng trong thÓ tÝch m«i trêng hoµ tan ®· qui ®Þnh. TiÕn hµnh
thö
0,8 ± 0.05
H×nh
11.4.2 (a – c): ThiÕt
bÞ thö ®é hoµ tan cña viªn nÐn vµ viªn nang (kiÓu buång dßng ch¶y qua)
KÝch
thíc tÝnh b»ng mm
11.5. PhÐp thö ®é r· cña thuèc
®¹n vµ thuèc trøng
PhÐp thö nµy x¸c ®Þnh thuèc ®¹n vµ thuèc trøng cã r·
hoÆc mÒm ®i hay kh«ng trong kho¶ng thêi gian qui ®Þnh, khi ®îc ®Æt trong m«i
trêng láng ë nh÷ng ®iÒu kiÖn thö nghiÖm
chØ ®Þnh.
ThiÕt bÞ
a) èng bao trong suèt
b»ng thuû tinh hay chÊt dÎo, cao 60 mm víi ®êng kÝnh bªn trong 52mm, thµnh dµy
thÝch hîp (H×nh 11.5.1).
b)
Bé phËn kim lo¹i gåm hai ®Üa kim lo¹i kh«ng gØ, mçi ®Üa cã 39 lç trßn ®êng
kÝnh 4 mm vµ ®îc ph©n bè
Khi thö ®é r· cña viªn nÐn ®Æt ©m ®¹o, bé phËn kim lo¹i
®îc g¾n ë díi víi ®Çu mãc kÑp híng lªn trªn
C¸ch thö
Thuèc ®¹n
§Æt
mét viªn lªn ®Üa díi cña bé phËn kim lo¹i, ®a bé phËn nµy vµo èng bao vµ g¾n
chÆt vµo thµnh èng. NÕu kh«ng cã chØ dÉn kh¸c, ®Æt thiÕt bÞ thö vµo mét bån
chøa Ýt nhÊt 4 lÝt níc Êm (36 - 37 OC ) cã g¾n dông cô khuÊy chËm
vµ gi÷ thiÕt bÞ thö ë vÞ trÝ th¼ng ®øng, ngËp 90 mm so víi mÆt níc. Xoay ngîc
thiÕt bÞ thö 10 phót mét lÇn, tr¸nh kh«ng ®Ó nh« lªn khái mÆt níc.
LÆp
l¹i toµn bé thö nghiÖm víi hai viªn kh¸c.
Thuèc
®îc coi lµ r·, khi ®¸p øng mét trong nh÷ng yªu cÇu sau:
a)
Tan hoµn toµn.
b)
Ph©n t¸ch ra c¸c thµnh phÇn t¹o thµnh, råi tËp trung trªn bÒ mÆt (c¸c chÊt mì
nãng ch¶y), ch×m xuèng ®¸y (bét kh«ng tan) hay hoµ tan trong níc (c¸c thµnh
phÇn hoµ tan), hoÆc cã thÓ ph©n t¸n theo mét hay vµi c¸ch nªu trªn.
c) Trë nªn mÒm, cã thÓ biÕn d¹ng ®¸ng kÓ, kh«ng nhÊt thiÕt
bÞ ph©n t¸ch hoµn toµn ra c¸c thµnh phÇn t¹o thµnh,
nhng kh«ng cã nh©n r¾n chÞu ®îc søc Ðp cña ®òa thuû tinh.
NÕu kh«ng cã quy ®Þnh kh¸c trong chuyªn luËn riªng, thêi
gian r· kh«ng qu¸ 30 phót ®èi víi c¸c thuèc ®¹n cã t¸ dîc th©n mì vµ kh«ng qu¸
60 phót ®èi víi thuèc ®¹n tan trong níc.
Viªn nang ®Æt trùc
trµng
TiÕn
hµnh
gi¶i phãng c¸c chÊt chøa bªn trong.
Thêi gian r· kh«ng
®îc qu¸ 30 phót.
Thuèc trøng
TiÕn
hµnh vµ ®¸nh gi¸
NÕu kh«ng cã quy ®Þnh kh¸c trong chuyªn
luËn riªng, thêi gian
r· kh«ng qu¸ 60 phót.
Viªn nang ®Æt ©m
®¹o
TiÕn
hµnh
Viªn nÐn ®Æt ©m ®¹o
§Æt thiÕt bÞ thö vµo bån cã ®êng kÝnh phï
hîp, chøa níc Êm (36 – 37 OC). Thªm dÇn níc Êm (36 – 37 OC)
cho ®Õn khi mÆt lç cña ®Üa kim lo¹i võa ®îc phñ b»ng mét líp níc. §Æt viªn
thuèc lªn ®Üa trªn vµ ®Ëy thiÕt bÞ b»ng tÊm kÝnh ®Ó gi÷ c¸c ®iÒu kiÖn Èm thÝch hîp. LÆp l¹i toµn bé thö nghiÖm víi hai
viªn kh¸c.
Thuèc
®îc coi lµ r·, khi ®¸p øng mét trong nh÷ng yªu cÇu sau:
a) Kh«ng cßn c¾n trªn ®Üa.
b) NÕu c¾n vÉn cßn, ®Êy chØ lµ khèi mÒm hay
rçng xèp, kh«ng cã nh©n r¾n chÞu ®îc søc Ðp cña ®òa thuû tinh.
NÕu kh«ng cã quy ®Þnh
kh¸c trong chuyªn luËn riªng, thêi gian r· kh«ng qu¸ 30 phót.
H×nh 11.5.1: ThiÕt bÞ thö ®é r·
cña thuèc ®¹n vµ thuèc trøng.
(KÝch thíc tÝnh b»ng mm)
H×nh11.5.2:
ThiÕt bÞ thö ®é r· cña viªn nÐn ®Æt ©m ®¹o
A- Viªn nÐn ®Æt ©m ®¹o; B- TÊm kÝnh; C- MÆt níc
11.6 PhÐp thö ®é r· cña viªn nÐn
vµ viªn nang
PhÐp thö nµy x¸c ®Þnh viªn nÐn hay viªn nang cã r· hay
kh«ng trong kho¶ng thêi gian quy ®Þnh, khi ®îc ®Æt trong m«i trêng láng ë
nh÷ng ®iÒu kiÖn thö nghiÖm chØ ®Þnh.
Thuèc
®îc coi lµ r·, khi ®¸p øng mét trong nh÷ng yªu cÇu sau:
a) Kh«ng cßn c¾n trªn mÆt líi.
b) NÕu cßn c¾n, ®Êy lµ khèi mÒm kh«ng cã
mµng nhËn thÊy râ, kh«ng cã nh©n kh«.
c) ChØ cßn nh÷ng m¶nh vá bao cña viªn nÐn hoÆc vá nang trªn mÆt líi.
NÕu sö dông ®Üa (trong trêng hîp cho viªn nang), c¸c m¶nh vá nang cã thÓ dÝnh
vµo mÆt díi cña ®Üa.
ThiÕt bÞ
a) Bé gi¸ ch¾c ch¾n
®ì 6 èng thuû tinh h×nh trô dµi 75,0 - 80,0 mm, ®êng kÝnh trong 21,5 mm vµ
thµnh èng dµy kho¶ng 2 mm (H×nh 11.6).
b) §Üa h×nh trô cho
mçi èng, ®êng kÝnh 20,55 - 20,85 mm vµ dµy 9,35 - 9,65 mm, ®îc lµm b»ng chÊt
dÎo trong suèt cã tû träng 1,18 - 1,20. §Üa cã 5 lç ®êng kÝnh 2 mm, 1 lç ë
chÝnh gi÷a, 4 lç cßn l¹i n»m c¸ch ®Òu nhau trªn vßng trßn b¸n kÝnh 6 mm tÝnh tõ
t©m. Cã 4 r·nh c¸ch ®Òu nhau trªn thµnh ®Üa, ë mÆt trªn r·nh réng 9,5 mm vµ s©u
2,55 mm, cßn ë díi lµ mét h×nh vu«ng c¹nh 1,6 mm.
c)
C¸c èng ®îc gi÷ th¼ng ®øng gi÷a 2 ®Üa nhùa trong suèt ®êng kÝnh 90 mm vµ dµy
6 mm, mçi ®Üa ®îc khoÐt 6 lç. C¸c lç c¸ch ®Òu nhau vµ c¸ch ®Òu t©m. MÆt díi
cña ®Üa nhùa phÝa díi ®îc g¾n tÊm líi ®an b»ng thÐp sîi kh«ng gØ ®êng kÝnh
0,635 mm, cã m¾t líi kÝch thíc 2,00 mm.
d) Hai ®Üa nhùa
®îc cè ®Þnh c¸ch nhau 77,5 mm b»ng c¸c thanh kim lo¹i (hay nhùa cøng) chèt
th¼ng ®øng ë ngo¹i biªn. Mét thanh kim lo¹i ®îc g¾n chÆt vµo t©m ®Üa nhùa phÝa
trªn, sao cho gi¸ ®ì èng thö l¾p r¸p ®îc víi bé phËn c¬ cã kh¶ n¨ng vËn hµnh
gi¸ ®ì chuyÓn ®éng lªn xuèng nhÑ nhµng mét kho¶ng 50 - 60 mm víi tÇn sè cè ®Þnh
28 - 32 lÇn/phót.
e) Gi¸ ®ì èng thö
®îc treo trong mét b×nh thÝch hîp, thêng lµ cèc thñy tinh dung tÝch 1000ml
chøa chÊt láng chØ dÉn. ThÓ tÝch chÊt láng ph¶i ®ñ, ®Ó khi gi¸ ®ì èng thö ë vÞ
trÝ cao nhÊt, líi kim lo¹i ph¶i ngËp s©u Ýt nhÊt 15 mm so víi bÒ mÆt chÊt
láng, cßn khi ë vÞ trÝ thÊp nhÊt, líi kim lo¹i ph¶i c¸ch ®¸y cèc Ýt nhÊt 25 mm
vµ miÖng c¸c èng thö vÉn ë trªn bÒ mÆt chÊt láng.
f) ThiÕt bÞ phï hîp
®Ó duy tr× nhiÖt ®é chÊt láng ë 36 -
38 oC.
ThiÕt kÕ cña gi¸ ®ì
èng thö cã thÓ thay ®æi, nhng tiªu chuÈn cña èng thñy tinh vµ líi kim lo¹i
ph¶i ®óng quy ®Þnh.
Ph¬ng ph¸p thö
NÕu kh«ng cã chØ dÉn kh¸c trong chuyªn luËn
riªng, cho vµo mçi èng thö mét viªn nÐn hoÆc viªn nang. NÕu cã chØ dÉn trong
chuyªn luËn chung t¬ng øng, cho mét ®Üa vµo mçi èng. Treo gi¸ ®ì èng thö trong
cèc cã chøa chÊt láng chØ dÉn vµ vËn hµnh thiÕt bÞ theo thêi gian quy ®Þnh. LÊy
gi¸ ®ì èng thö ra khái chÊt láng. MÉu thö ®¹t yªu cÇu nÕu tÊt c¶ s¸u viªn ®Òu
r·.
H×nh 11.6. ThiÕt bÞ x¸c ®Þnh ®é r·
cña viªn nÐn vµ viªn nang
(KÝch thíc
tÝnh b»ng mm)
11.7. PhÐp thö ®é r· cña viªn bao tan trong ruét
Sö dông thiÕt bÞ m« t¶ trong Phô lôc 11.6.
PhÐp thö ®é r· cña viªn nÐn vµ viªn nang.
Ph¬ng ph¸p thö
Cho mét viªn vµo mçi èng thö, kh«ng dïng ®Üa, treo gi¸
®ì èng thö trong cèc chøa dung dÞch acid
hydrocloric 0,1 N (TT), nÕu kh«ng cã chØ dÉn kh¸c trong chuyªn luËn riªng,
vËn hµnh thiÕt bÞ trong 120 phót. LÊy gi¸ ®ì èng thö ra khái chÊt láng. Trõ c¸c
m¶nh vá bao, kh«ng mét viªn nµo bÞ r· hay cã dÊu hiÖu bÞ r¹n nøt khiÕn ho¹t
chÊt bÞ hoµ tan.
Thay
chÊt láng trong cèc b»ng dung dÞch ®Öm
phosphat pH 6,8 (TT), cho ®Üa vµo
èng vµ vËn hµnh thiÕt bÞ trong 60 phót. LÊy gi¸ ®ì èng thö ra khái chÊt
láng. NÕu mÉu thö kh«ng ®¹t yªu cÇu do viªn bÞ dÝnh vµo ®Üa, lÆp l¹i phÐp thö
víi 6 viªn kh¸c vµ kh«ng dïng ®Üa. MÉu thö ®¹t yªu cÇu nÕu tÊt c¶ s¸u viªn ®Òu
r·.